Geesbrug (Nieuweroord)

Iets ten westen van het dorp Geesbrug, aan de weg naar Hoogeveen en de Hoogeveense Vaart, lag het kamp Geesbrug (Nieuweroord). Het kamp had een capaciteit van maximaal 240 arbeiders.

Het is niet duidelijk wanneer de eerste joodse dwangarbeiders arriveerden. Op 20 mei 1942 schreef Joseph Pronkhorst, die als putter werkte: 'Van verlof is voorlopig geen sprake, hoewel we al bijna 7 weken hier zijn.' Wel ontving hij in de dagen erna bezoek en mocht hij een keer bellen naar zijn moeder.

Op donderdag 25 juni 1942 schreef Joseph weer een brief: 'Ik heb sinds maandag geen aardappel meer in het kamp gezien. We zorgen evenwel toch dat we wel wat te eten hebben. De boeren werken geweldig mee. Simon, zo je schrijft, bestaat de kans dat je ook gekeurd moet worden. Ik hoop maar dat het niet het geval is. Hoewel ik al weet dat in ons kamp ongeveer 40 Hagenaars en Rotterdammers komen.'

Joodse dwangarbeiders werden onder andere ingezet voor ontginning- en landbouwswerkzaamheden en de aanleg van een betonnen beschoeiing in een waterlossing naast het kanaal Coevorden-Zwinderen. De groep die zich ermee bezig hield noemde zich de 'Betonploeg'.

Op 3 oktober 1942 gingen de joodse mannen per trein naar kamp Westerbork.

Na het vertrek van de groep joodse dwangarbeiders heeft het kamp gediend als opvangplek voor evacues, die vanwege de aanleg van de Atlantikwall hun woningen hadden moeten verlaten. Vervolgens werd het kamp gebruikt als onderkomen voor arbeiders van de Arbeidsdienst en voor een groep van de Hitlerjugend, die in Geesbrug hun opleiding tot soldaat kregen.

Na de oorlog diende het kamp voor de opvang van een groep militairen, die meehielpen bij oogstwerkzaamheden, als vakantiekolonie en als onderkomen voor dienstweigeraars. De laatste bewoners waren Molukkers. Het kamp kwam leeg te staan en werd te koop aangeboden. Een varkenshouder heeft later de vergane barakken gesloopt en op de fundamenten nieuwe schuren voor zijn varkens gebouwd.

Monumenten Geesbrug
Het initiatief voor het momument is afkomstig van de Werkgroep Joods Monument Geesbrug. Over de vorm is lang nagedacht; ook de tekst heeft een lange ontstaansgeschiedenis. De werkgroepleden wilden naast een verwijzing naar het kamp Geesbrug ook een boodschap in de vorm van een gedicht.
De leden van de werkgroep hebben diverse bedrijven in de omgeving bereid gevonden om een kostenloze bijdrage te leveren. Zo is de steen afkomstig van het landbouwbedrijf van drie broers uit Nieuw-Zwinderen. Bij het mengwoelen van hun akkers kwam de steen boven. Een steenhouwerij uit Hoogeveen heeft de herdenkingstekst in een granieten plaat gefreesd en deze op de steen gelijmd. Het bedrijf heeft ook voor het transport gezorgd. Het straatwerk rond het monument is verzorgd door een straatmakersbedrijf uit Geesbrug.

Het monument bestaat uit een Drentse kei met plaquette, geplaatst op een pleintje in de vorm van een davidster. De onthulling vond plaats op 2 oktober 2008.