Stuifzand

Kamp Stuifzand lag aan de Wijsterseweg, iets ten noorden van Hoogeveen. Het kamp had een capaciteit voor maximaal 96 dwangarbeiders en bestond onder andere uit twee barakken voor ieder 48 personen, een wasplaats, een ontspanningslokaal, een keuken, woning voor de kok/beheerder, pompstation en een rijwielbarak.

De eerste joodse dwangarbeiders kwamen waarschijnlijk op 10 januari 1942 in Stuifzand aan. Uit een nota van de Joodsche Raad van 11 maart 1942 blijkt dat de heer S.Cohen uit Amersfoort als cultureel werker voor onder andere Stuifzand werd aangesteld. Dezelfde nota maakt melding van het volgende: 'Het eerste verlof is thans toegestaan en wel voor 95 personen tewerkgesteld in het kamp Stuifzand. Hiervan zijn woensdag 94 weer teruggekeerd. Eén kon niet teruggaan in verband met opname in het ziekenhuis.'

Op 16 september 1942 schreef de op 24 juli 1942 gearriveerde Jaap Levie in een klandestiene brief: 'De jongens van ons kamp moeten allen aardappelen rooien en boonen plukken. We werken dus voor de voedselvoorziening. (...) Om 5 uur moeten we opstaan, daar sommige kampbewoners 1.5 uur moeten loopen, voordat zij bij den boer zijn. Gewerkt wordt tot 5 uur, daarna loopen naar het kamp. 6.5 uur eten, daarna wasschen, zoodat voor ontspanning weinig tijd verschiet. Klokslag 9 uur wordt gefloten en wordt onze slaapkamer opgezocht. 's Morgens is het nog pikdonker als we ons moeten wasschen. (...) Het is bij negen, iedere oogenblik kan het fluitje gaan. (...) Let niet op mijn schrift, want ik ben dood op. Van 's morgens 7 tot des avonds 5 uur in een houten keet te schrijven valt niet mee. Daarbij komt nog, dat ik woensdagsavonds om 7.5 uur zakgeld en ongehuwden hun loon moet uitkeren en allen een piekenfondscoupon moet uitreiken.'

Op 3 oktober 1942 schreef Jaap op een laatste briefkaart vanuit het werkkamp: 'Heden vertrokken naar Westerbork, richting Duitschland?' De trein kwam 's middags om vijf uur met dwangarbeiders uit werkkampen Linde, Geesbrug en Gijsselte in kamp Westerbork aan.

Kennelijk kon Jaap een beperkte hoeveelheid bagage meenemen.Vanuit kamp Westerbork schreef zijn vrouw Dien op 12 oktober 1942 aan haar broer: 'Stel jij je in verbinding met den heer J. Lohmeyer, beheerder kamp Stuifzand, dat hij jou 3 koffers en 1 pakje zendt, ongefrankeerd. De overige kosten zal jij hem per postwissel zenden.'